20 - Podiumangst
Hoofdstuk 20 - Paragraaf 1
20. Podiumangst

20.1 Podiumangst

Om op het podium te kunnen staan moet je je zenuwen in bedwang houden. Zelfs goed getrainde profs hebben hier soms moeite mee. Symptomen van podiumvrees zijn duidelijk en kunnen onder andere bestaan uit:


  • angst
  • zweten
  • trillende toonvorming
  • oppervlakkige ademhaling
  • opvliegers
  • duizeligheid
  • onzekerheid, soms koopt men zelfs steeds andere mondstukken (al dan niet na zinloze zgan aanmeting) of instrumenten
  • verkramping
  • droge mond
  • hyperventilatieklachten (zie eerder)
  • instortend embouchure
  • sterretjes zien
  • vlak voor een concert extra zoete voedingsmiddelen nemen
  • etc.

Van jongs af aan moet daaraan aandacht worden besteed. De vraag is of dat in het muziekonderwijs wel plaats vindt. Anders kan een hele muzikale carrière mislukken.

Onderdelen van de psychologische voorbereiding zijn:


  1. perfecte adembeheersing qua in~en uitademing
    Naast alles wat hiervoor over ademhalen staat is, mits men de juiste techniek gebruikt, de volgende breath control~exercise van belang:
    Adem in 1 seconden in, houdt de adem 1 seconde vast en adem in 1 seconde uit. + korte adempauze, Adem in 2 seconden in, houdt de adem 2 seconde vast en adem in 2 seconde uit. + korte adempauze, Vervolgens 3, 4 etc. Tot en met zo lang je kunt. Een volwassen persoon moet 30 sec kunnen halen. Probeer het ook door de neus, om de ademweg te verlengen en de adem te verdiepen..

  2. aanleren van ontspanningstechnieken zoals autogene training of yoga>
    Hier laat ik de ontspanningstechniek van Schulz zien, de zogenaamde Unterstufe. De Oberstufe benadert meer zelfhypnose en hypnose. In serieuze gevallen kunnen de laatste 2 van belang zijn, mits uitgevoerd door een erkend hypnotherapeut.

    1. Schulz: De Unterstufe
      Uitgangsposities: liggen, zitten, staan.
      Lig: sluit je ogen en span de gebalde vuisten en armen door ze op de grond te drukken enkele seconden gedurende een rustige korte inademing. Zucht diep en rustig uit en ontspan de spieren die je juist voelde. Tegelijk zeg je in jezelf: "De armen zijn volledig ontspannen, de armen zijn volledig ontspannen". Of: "De armen zijn zwaar, de armen zijn loodzwaar". Herhaal dit totdat je echt zwaar voelt worden.

      Daarna worden bv de schouders het onderwerp, door die naar achteren in de onderlaag te drukken. In feite kun je alle bewegingen maken, mits je dit maar tijdens de inademing doet en bij het ontspannen steeds in jezelf langzaam zegt: de worden volledig zwaar.

      Zo kun je o.m. de volgende bewegingen maken:

      • hoofd iets optillen, het hoofd wordt zwaar etc.
      • hoofd in de grond drukken
      • billen inknijpen
      • buik intrekken
      • knieën in de grond drukken
      • hielen in de grond drukken
      • voeten als het ware naar buiten draaien
      • hielen iets van de grond tillen
      • knieën tegen elkaar duwen
      • buik intrekken/buikspieren aanspannen.

      Alles met een rustige juiste buik/rug/rib~ademhaling zoals omschreven.



De Unterstufe vervolgt dan met oefeningen waarbij de hartfunctie, ademfunctie en stofwisseling centraal staan:

Weer rustig inademen en daarna uitademen terwijl je steeds in jezelf zegt:

  • de adem is volkomen kalm etc., net zolang tot de ademhaling oppervlakkig, stabiel en kalm is.
  • de buik is warm, helemaal warm etc.
  • het hart slaat rustig, volkomen rustig.
  • het hoofd is koel, heel erg koel

Als je dit dagelijks traint dan kun je ontspannen steeds versnellen, door niet elke oefening 8 keer te herhalen, maar bv. 4 x of zelfs 1 x per onderdeel.

Daarna kun je de sessies sttedsverder inkorten door je hele lichaam in gedachten te nemen en bij de uitademing te zeggen: zwaar~kalm~warm~rustig en koel. Zwaar ~ rustig en koel etc.

Als je zover bent kun je je zelf het tweede deel aanleren met het tweede deel van de training beginnen, het psychische deel:

    1. Schulz: De Oberstufe

      Je ligt (zit of staat) en bent al zo goed in rust ~concentratie dat, terwijl je lichaam zwaar, warm rustig en het hoofd koel is, je het volgende doet:

      Je neemt een rustig glooiend landschap in gedachten , oneindig groot en stil. Of een kalme zachtblauwe zee, of lucht. Hoe meer gespannen je nog bent des te meer zullen je gedachten gaan afdwalen naar dagelijkse zaken, problemen , podiumangst en wat dies meer zij. Nu moet je je geweldig concentreren op de rustige beelden en deze niet laten verdringen door onrust. Nu ben je bijna bij de zelf~hypnose of auto~hypnose. Autogene beheersing, training. Blijf je gespannen, neem dan een onstpanningstherapeut in de arm, bv.Yoga.


Hieronder een samenvatting van alle technieken en oefeningen te gebruiken om podiumangst te overwinnen.

  1. perfecte adembeheersing qua in~en uitademing
  2. aanleren van ontspanningstechnieken zoals autogene training of yoga
  3. fysieke lenigheids~training door speciale rekkingsoefeningen van armen en borstkas/ wervelkom. Kijk op de website naar de rsi Bridge~exercises.
  4. fysieke spierkracht~training van de buik~en rugwandspieren om een perfecte ademsteun te hebben.
  5. aanleren van de juiste lichaamshouding tijdens het spelen in zit of stand~de balans
  6. choreografie, hoe kom je op en hoe beweeg je je op het podium. Vlak de nek~halswervelkolom af tijdens het spelen etc. Zie eerder.
  7. je ervan verzekeren dat je het te spelen stuk door en door beheerst.
    Door het thuis 6 x achter elkaar foutloos te kunnen spelen
  8. leren omgaan met je medemusici, hoe zijn de groepsverhoudingen
  9. inzicht krijgen in je eigen functioneren als mens
  10. volledig inzicht in de embouchure en enbouchure, fonetische aspecten.
    11.kennis van de acoustiekleer, vooral in brass.
  11. je ervan bewust zijn dat het altijd weer beter kan.
  12. mentale concentratie door bijvoorbeeld het concertstuk in gedachten talloze keren te spelen en vooral bij de lastige passages.
  13. leren uit het hoofd te spelen~improvisatie.

Het beste boek op dit gebied vind ik: Traité Méthodique de Pédagogie Instrumentale door Michel Riqouier bij Gérard Billaudot Editeur te koop bij Editions BIM. Jean Pierre Mathez en Maurice André schreven het terechte voorwoord.


20.1 Podiumangst