16 - Akoestiek vervolg
Hoofdstuk 16 - Paragraaf 2
16. Akoestiek vervolg

16.2 Goldfish embouchure

Het typische 'brass'-geluid wordt pas opgewekt in het instrument. Ja, u leest het goed. En dat komt hierdoor, en dat is in feite de complete simpele samenvatting van een zeer ingewikkelde materie: het gezamenlijke trillingsresultaat, dus golflengtes, van tanden, lippen en mondstukboring moeten per toon of klank (rijker gemaakte toon met behulp van boventonen) overeenkomen met de staande (van nature aanwezige) trillingsgolven in het instrument.

In het instrument zijn de zogenaamde ' standing waves', DE EIGEN FREQUENTIES vaste golflengtes in de luchtkolom aanwezig, nota bene met hun natuurlijke boventonen-reeksen. M.a.w. er komt pas een goede en zuivere toon als de trillingen die uiteindelijk door de mondstukboring de leadpipe gaan, in een juiste verhouding staan met de staande golven binnen de luchtkolom van het instrument. Deze staande golven zijn pas zuiver en' typical brass' als de mechanische vorm van de hoofdpijp met beker goed zijn. Ook is het klank-resultaat afhankelijk van de exacte plaats van de verschillende buiken en knopen der trillingen in het instrument. Cruciaal zijn vooral de vorm van de 'leadpipe' hierbij, de verhouding coniciteit of cylindriciteit en dan natuurlijk de breekhoekcoëfficient van de beker. Op welke wijze is de beker opgebouwd vanuit de hoofdpijp?

Tuinslang
Een tuinslang, we hebben er allemaal wel eens op geblazen, heeft een reeks staande golven en boventonen, die naarmate je hoger probeert te komen in de toonschalen, steeds onzuiverder wordt en steeds relatief hoger. Kortom : vals.

Dat houdt dus in dat de trillingen vanuit het lichaam onder sterke invloed staan van de staande golven binnen het instrument. Sterker nog, tril je niet met de juiste dikte en lengte der lippen (in mijn eerste boek Koperblazen in de Praktijk uit 1971 van De Tille Leeuwarden, schreef ik dat al) en niet met het juiste gebit, dan kun je trainen tot je een ons weegt, maar je blijft op hetzelfde prestatieniveau. En dat is spijtig want met een kleine ingreep was je nu een veel betere blazer geworden, die niet tegen allerhande klank- en technische problemen aanloopt. En gemopper van de leraar of dirigent?

Lippen knijpen
De grootste fout die je dan ook kunt maken, en helaas veel leraren zijn door desinteresse en onkunde hiervan de oorzaak, is het op elkaar knijpen van de lippen: de boosdoener. De grootste fout die je maken kunt. Want: ik zeg het hier nogmaals: het geluid wordt pas opgewekt BINNEN IN HET INSTRUMENT. De leraar in kwestie speelt vaak zelf redelijk zelf goed en vertelt hoe hij het ongeveer doet met vaak een theoretisch slechte onderbouwing. Meestal heeft hij of zij er nog nooit over nagedacht, in zulke gevallen. Dus regel 1 t/m 100: 'don't smile and press the lips'. Maak de lippen dik, open de lipspleet zover als mogelijk, en breng de mondhoeken omlaag en naar elkaar toe.

Mijn credo: zet de mondhoeken in de 'Beethoven'-stand, omlaag dus. Een gouden tip is hier : koop een groter mondstuk dan als jezelf hebt en het gaat hier vooral om blazers met kleine instrumenten, koop bv een trombône- of basmondstuk en ga daarop air-buzzen, dus niet knijpen en persen en een toon uit het mondstuk persen maar alleen lucht..

EN HIERIN ZIT EEN GROOT PROBLEEM OPGESLOTEN: MOUTHPIECEBUZZEN IS ALLEEN MAAR NUTTIG EN GOED ALS JE ER GEEN GELUID BIJ MAAKT. DUS MOND ZO VER ALS MOGELIJK OPEN EN BLAAS EEN STERKE LUCHTSTROOM RECHT NAAR VOREN.

Ook allerhande apparaatjes die men je probeert aan te smeren om de lippen sterker te maken: zinloos. Geldklopperij. Het geheim van goed brass playing zit niet in het mondstuk. Kijk op de videofilm op deze site en dan ziet u zelf dat ik op 15 verschillende mondstukken speel, meestal zeer oud, ik liet ze alleen wat opknappen en verzilveren. Er zijn wel mondstukken ouder dan 80 jaar. Dat geldt ook voor de instrumenten waar ik op speel. Zo vind ik mijn Mahillon piccolobugel beter dan mijn Schilke piccolo's. De oude Besson A class Eb cornet is zeker niet minder dan mijn Schilke. Dat kunt u zelf constateren op de film. Het gaat erom hoe je de grondtoon aanblaast.


16.2 Goldfish embouchure