Zijdelingse en draaiende lipbewegingen in het mondstuk

De lipbewegingen in het mondstuk verlopen niet louter voor- achterwaarts. Films gemaakt in het mondstuk, waarvan we binnenkort beelden zullen laten zien op de site, tonen dit aan.

GLAZEN MONDSTUK EN FILMS
Maar ook als je de lipbeweging in een glazen mondstuk blazend, bestudeert kun je het waarnemen. De lippen, en met name de lipflappen, die de lucht in trilling brengen als deze ze passeert op weg naar de mondstukboring, zijn bepaald geen stijf geheel. Het is geen rigide sluis. Integendeel. De passerende lucht drukt de flappen passief uit elkaar en door de elasticiteit van het weefsel ondersteund door de spierkracht van de mondkringspier zelf, veren ze ook direct weer terug. Op deze wijze eindeloos herhaald, ontstaat de heen en weergaande beweging, van vóór naar achteren etc. Elders op de site wordt dit proces uitvoerig beschreven.

SUPPLEMENTAIRE LIPBEWEGINGEN
Daarnaast echter vinden er mysterieuze bewegingen plaats in het zijdelingse vlak en ook een soort torsiebewegingen van delen der lipflappen. Dit gebeurt helemaal passief onder invloed weliswaar van de luchtstraal maar wordt mogelijk gemaakt door de spanning van de lippen zelf. Deze laat namelijk die supplementaire bewegingen toe die kennelijk onmisbaar zijn voor het veroorzaken van het specifieke geluid.

TOONSPECTRUM
Tot nu toe is het ons niet gelukt (nog niet) om erachter te komen waarvoor die zijdelingse verplaatsingen en draaiende bewegingen van delen der flappen nodig zijn. Frappant is dat de bewegingen per toon verschillen en ook verschillen naar gelang van de kracht van de luchtstraal, de toonhoogte, de sterkte van de klank. Onder dit laatste verstaan we natuurlijk direct de opbouw van de klank in de zin van de waarneembare boventonen, de brillance van de klank. Het toonspectrum.

Ook hier is wel een logica in de zijdelingse en draaibewegingen van de lipflapdelen. Duidelijk is dat het hier niet gaat om spierweefsel maar overige weke delen zoals slijmvliezen en overige lipbekleding (huid en bindweefsel).
De blazer zelf kan hierop invloed uitoefenen. Dat is ook nodig om een rijke toon te krijgen. Als men de lippen te gespannen houdt en niet geopend in het midden van de lippenspleet zal er ook minder beweging plaats vinden van de lipflap/slijmvlies- en bindweefseldelen. En zal de toon of klank minder rijk van kleur en opbouw zijn. Nee integendeel, een geknepen en droge arme klank zal het gevolg zijn. En dat vindt plaats indien men met smile&press speelt , of met pucker embouchure(tuiten) of met pucker/underbite embouchure (onderlip onder bovenlip geklemd).

BOLLE WANGEN
Door het spelen met bolle wangen echter zal meer beweging komen in zijdelingse en draaiende richting en dat is direct te horen aan meer bijgeluiden, geruis etc. Behalve in uitzonderingen is het spelen met bolle wangen niet aan te bevelen, dit vanwege de verminderde controle over de gezichtsspieren, met name de (tandwiel-)spieren die rondom hun aanhechting aan de mondkringspier hebben.

TANDWIELSPIEREN
Zie de mondkringspier als de as van het wiel. Rondom heb je de aan de schedel bevestigde spiergroepen die de mondhoeken opzij, omlaag en omhoog kunnen trekken. Wat is het doel en het nut van de toegevoegde lipweefsel bewegingen tijdens het spelen?

De spanning van de mondkringspier is nodig om een bepaald trillingsregime op te wekken, voor elke toon en dus golflengte weer een andere. Nooit is er dezelfde spanning.

Kennelijk laat iedere blazer zoveel spanning toe als nodig om het door haar of hem geliefde geluid te krijgen. Iedere muzikant, en er zijn er miljoenen over de hele wereld, heeft een eigen geluid.
En dat geluid is afhankelijk van een zekere ruis die je erbij produceert. Ongewilde ruis door luchtstraalpassage over mondkeelholte slijmvliezen, tanden, etc. Maar zeker ook dat geruis dat optreedt door de zijdelings en draaiend beweegmomenten in de lipspleet, van de slijmvlies- en bindweefseldelen binnen de lipspleet, waarlangs de luchtstraal loopt.

Kennelijk spant elke blazer haar of zijn mondkringspier en 'tandwielspieren' precies zo sterk aan dat er precies dat geluid uit het instrument komt wat men horen wil. Klinkt er teveel ruis, suizen,bijgeluiden etc. op en dan is er een probleem. Dat probleem moet worden opgespoord. En dat is mede taak, op deze website, om steeds verder te zoeken naar de vele geheimen die het blazen in zich heeft. Nog steeds.